جایگاه راهبردی غزه در تاریخ 2000 ساله غرب آسیا

شهر غزه یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است و طی دوران حیات طولانی خود، حاکمیت‌های متعددی را از سر گذرانده. این شهر باستانی که امروز مردم آن زیر شدیدترین و وحشیانه‌ترین حملات رژیم صهیونیستی یکی از شگفت‌انگیزترین مقاومت‌های تاریخ را رقم زده‌اند. از نخستین شهرهایی بود که در سال 13 قمری به سرزمین‌های اسلامی پیوست و صاحب اماکن مقدس متعددی است. در این نوشتار، تاریخ پرفراز و نشیب غزه و جذابیت‌های آن را مرور کرده‌ایم

نویسنده : جواد نوائیان رودسری

اگر چنان‌که جغرافی دانان معتقدند، غرب آسیا را «لولای سه قاره» بدانیم، بی‌شک باریکه غزه بخشی از محور این لولاست. گذرگاه رفح در جنوب این باریکه، فقط خط مرز میان فلسطین اشغالی و سرزمین مصر محسوب نمی‌شود، این گذرگاه دروازه عبور از آسیا به آفریقاست. در تاریخ دیرپا و چندهزار ساله این منطقه، غزه همیشه یکی از مناطق مهم و تاریخ‌ساز بوده‌. شاید اگر سری به تاریخ باستانی این منطقه بزنیم، رد پای مصری‌های باستان، فینیقی‌ها، رومی‌ها، ایرانی‌ها و اعراب مسلمان را به وضوح و با شواهد گسترده مشاهده کنیم. ساکنان این باریکه 365 کیلومتر مربعی، از همان دوره‌های اولیه تاریخ منطقه، اعراب فلسطینی بوده‌اند. همان‌هایی که اخلافشان امروز، با جمعیت بیش از دو میلیون و 300 هزار نفر (با میانگین سنی حدود 18 سال!)، در بزرگ ترین زندان روباز جهان روزگار می‌گذرانند؛ زندانی که از شمال آن، یعنی «بیت لاهیا» تا جنوب آن، یعنی «رَفَح» 41 کیلومتر طول دارد و عرض آن هم، بین 6 تا 12 کیلومتر متغیر است.

یادگاری‌های خاندان بنی‌هاشم در غزه

گفتیم که غزه از سپیده‌دم تاریخ، مانند دیگر مناطق سرزمین فلسطین، محل زندگی اعرابِ سامی‌نژاد بود. ساکنان غزه پیوندهای ناگسستنی با دیگر مناطق عرب‌نشین داشتند. یکی از این مناطق، حجاز بود که در آن، قبیله قریش ریاست و مهتری داشت. هاشم بن عبدمناف، جدّ رسول‌خدا(ص) که بنی‌هاشم به وی منسوب هستند، آغازگر سفرهای تجاری منظم به شام و یمن بود؛ سفرهایی که رونق اقتصادی بسیاری برای حجاز در پی داشت و پیوندهای قوی و ناگسستنی میان قریش و اعراب دیگر منطقه برقرار کرد. طبق گزارش مورخانی مانند «ابن‌سعد» و «ابن‌هشام»، هاشم در آخرین سفر خود به شام، در شهر غزه بیمار شد و در همین شهر وفات یافت و همراهان، وی را در غزه به خاک سپردند. امروزه در این شهر مسجدی با نام «سیدهاشم» وجود دارد که منسوب به هاشم بن عبدمناف و مرقد اوست. شهر غزه از نخستین شهرهای بیرون محدوده شبه جزیره عربستان بود که به دست مسلمانان فتح شد. احمد بن یحیی بلاذری (درگذشته سال 279ق) در کتاب «فتوح البلدان»، فتح غزه را در دوران خلیفه اول و در پی نخستین مواجهه جدی مسلمانان با رومی‌ها می‌داند. بنابراین، فتح غزه باید حدود سال 13ق اتفاق افتاده ‌باشد. خوب است بدانید که یکی دو دهه قبل از این فتح، ایرانیان در عهد خسروپرویز با غلبه رومی‌ها، فلسطین و غزه را تصرف و به سوی مصر پیشروی کرده ‌بودند؛ البته قرن‌ها قبل نیز، در دوره هخامنشی، ایرانیان بر غزه مسلط شدند و داستان پایمردی «داتیس» فرماندار ایرانی غزه در برابر اسکندر مقدونی و سپس، شکست داتیس و مرگ قهرمانانه او زیر شکنجه‌های اسکندر، شهرت فراوانی دارد. بگذریم، شکست سنگین رومیان به وسیله هراکلیوس (در عربی هِرَقْل) جبران شد و به دنبال آن، فلسطین و شهر غزه در قلمرو رومی‌ها قرار گرفت. اما هنوز مدت زیادی از این غلبه نگذشته‌بود که مسلمانان بر فلسطین مسلط شدند تا صدق وعده کلام الهی در سوره مبارکه روم (آیه 2 تا 4)، بر همگان آشکار شود؛ آن‌جا که می‌فرماید: «غُلِبَتِ الرُّومُ .‏ فِی أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ . فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ‎» (روم شکست خورد . در نزدیک ترین سرزمین به عربستان، اما آن ها پس از این شکست دوباره پیروز خواهند شد. طی چند سال [آینده]. همه کارها از آن خداست چه قبل و چه بعد [از این شکست و پیروزی] و در آن روز- روز پیروزی – مؤمنان خوشحال خواهند شد.) با فتح غزه، نابلس و سبسطیه نیز، به دست مسلمانان افتاد. بنابراین، اگر فتح غزه را کلید فتوحات مسلمانان در آسیای غربی بدانیم، سخنی به گزافه نگفته‌ایم. مسلمانان بعد از فتح غزه، توانستند در جنگ «اجنادین»، شکستی سخت بر رومیان وارد کنند و این، شروع فتوحات دیگر آن ها در آسیای غربی بود.

نماد یک شهر اسلامی اصیل

با آغاز دوره اسلامی، غزه از نظر سیاسی، گاه بخشی از شام و زمانی بخشی از مصر بود، اما از نظر جغرافیایی، آن را بخشی از شام می‌دانستند. در این شهر جمعی از بزرگان جهان اسلام متولد شدند؛ از جمله آن ها می‌توان به محمد بن ادریس شافعی (درگذشته سال 204ق)، از فقهای چهارگانه اهل‌سنت و پیشوای مذهب شافعی اشاره کرد که محبت وی به اهل‌بیت(ع) شهرت فراوانی دارد. غزه در دوره‌های بعد، به تدریج گسترش یافت و به یکی از شهرهای بزرگ و زیبای جهان اسلام تبدیل شد؛ آن‌گونه که وقتی «ابن‌بطوطه» جهانگرد نامدار مراکشی در اواخر قرن هشتم گذرش به غزه افتاد، آن را چنین توصیف کرد: «شهر غزه پس از مصر، اول بلاد شام است. غزه شهری است وسیع و دارای عمارت‌های بسیار و بازارهای خوب و مساجد متعدد و بارو. این شهر مسجد جامع زیبایی داشته و مسجدی که اکنون نمازجمعه در آن اقامه می‌شود توسط امیرمعظم جاولی بنا گردیده است و ساختمانی بسیار خوب و عالی دارد. منبر این مسجد از رُخام سفید است.» غزه در زمان هجوم مغولان، با تلاش‌های حکومت مصر (ممالیک) از تعرض مصون ماند و حتی در دوره‌های بعد، غازان‌خان، ایلخان مسلمان مغول و فرمانروای ایران، نتوانست این شهر را از چنگ ممالیک بیرون بیاورد. اما صلیبی‌ها، بعد از هجوم گسترده به فلسطین، برای مدت کوتاهی غزه را اشغال کردند که بعدها با تلاش صلاح‌الدین ایوبی، آزاد شد. از آن زمان به بعد، غزه در قلمرو جهان اسلام باقی ماند و بعدها که حکومت فلسطین و مصر به دست امپراتوری عثمانی افتاد، به یکی از شهرهای این امپراتوری تبدیل شد.

تاریخ غم‌انگیز غزه در دوره معاصر

در پایان جنگ جهانی اول، فلسطین به دست بریتانیا اشغال شد و در 25 آوریل سال 1920م / 5 اردیبهشت 1299ش، با اعلام قیمومیت انگلیس بر فلسطین از سوی جامعه ملل، کنترل غزه رسماً به دست نیروهای انگلیسی افتاد. با آغاز تکاپوی صهیونیست‌ها در فلسطین، به تدریج فعالیت‌های تروریستی یهودیان افراطی، در سایه حمایت دولت انگلیس توسعه پیدا کرد، اما غزه تا سال‌های میانی دهه 1940م، تقریباً از این تعرضات مصون ماند. تا این‌که در ماه می سال 1948، بالاخره رژیم جعلی اسرائیل در خاک اشغال شده فلسطین اعلام موجودیت کرد و نخستین جنگ اعراب و رژیم صهیونیستی آغاز شد. نتیجه این جنگ، تثبیت استقرار صهیونیست‌ها بر بخش عمده جغرافیای سرزمین فلسطین بود، اما غزه باز هم از این استیلا مصون ماند و بر اساس قرارداد 1949م، مالکیت آن به مصر واگذار شد. مصری شدن غزه، فقط 18 سال دوام آورد و در پی آغاز جنگ دوم اعراب و رژیم صهیونیستی، این شهر توسط ارتش رژیم جعلی اسرائیل اشغال شد. سال‌ها بعد، مقاومت فلسطینی‌ها باعث شد که در جریان سازش ساف (سازمان آزادی بخش فلسطین) با رژیم صهیونیستی (مشهور به پیمان اسلو / در سال 1993م)، این شهر و باریکه‌ای به وسعت 365 کیلومتر مربع که به نوار غزه شهرت دارد، به سازمان ساف، با رهبری یاسر عرفات واگذار شود. اما در سال 2007م، حماس و گروه‌های اسلامی مستقر در غزه که رویکردهای سیاسی و سازشکارانه ساف را بر نمی‌تابیدند، طی یک انتخابات آزاد، حاکمیت نوار غزه را به دست آوردند و از آن زمان به بعد، تهاجم رژیم صهیونیستی، با چاشنی محصور کردن شدید باریکه غزه و تبدیل آن به یک زندان بزرگ، تا امروز ادامه داشته‌است. در این مدت، صهیونیست‌ها بارها کوشیدند تا بر غزه مسلط شوند. جنگ 22 روزه با همین هدف در سال 2008م آغاز شد، اما با مقاومت مردم غزه به شکست راهبردی رژیم جعلی اسرائیل انجامید.

جمهوری اسلامی-اهل فن می‌دانند که طالبان با آمریکا و رژیم صهیونیستی قوم و خویشی فکری دارند و لذا اخباری از قبیل همکاری طالبان برای بازداشت عوامل موساد را نوعی مزاح سیاسی تلقی می‌کنند.این چشم‌بندی امنیتی چیزی نیست که تهدیدهایش گریبانگیر کشورهای همسایه افغانستان نشود. بعضی دولت‌های مجاور اکنون متوجه تهدید شده‌اند و پاکستان مقابله عملی با آن را به صورت جدی شروع کرده است.

خبرآنلاین خبرداد: محسن رفیقدوست، اولین وزیر سپاه در برنامه ای تلویزیونی گفت: امروز به لطف خدا گزینه نظامی همه ابرقدرت ها علیه ایران جواب نمی دهد.وی افزود: بخش عمده آن به دلیل سلاح هایی است که ما داریم و حتی آمریکا هم ندارد اما همه اش این نیست. در منطقه ما از قدرت هایی که احتمال دارد به ما حمله کنند گروگان هایی داریم که ظرف نیم ساعت یا یک ساعت آن گروگان ها را از بین می بریم.رفیقدوست گفت: ان شاءا... موقع اش برسد و وسیله ای فراهم شود که این کار را بکنیم.

وزرای خارجه کشورهای گروه 7 (G۷) شامل کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده آمریکادر توکیو به پایان رسید؛ نشستی که گفته می‌شد مهم‌ترین موضوع و محورهای گفت‌وگوهای آن تحولات و جنگ در غزه است اما بیانیه پایانی وزرای خارجه گروه7 بدون اشاره به جنایت‌های رژیم صهیونیستی در نوار غزه و نسل‌کشی مردم فلسطین، بر آن‌چه «حق دفاع اسرائیل از خود» خوانده شده، تأکید می‌کند. این بیانیه همچنین عملیات «طوفان الاقصی» مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی را محکوم می‌کند.وزرای خارجه گروه7 همچنین خواستار آزادی فوری همه گروگان‌های صهیونیستی بدون پیش‌شرط شدند.

«گروه7»،حامی کودک کش ها

آزادی بیان به سبک آمریکایی!

مقاومت مشروع مردم فلسطین

تب سرد شیوخ خلیج فارس برای غزه

رمزگشایی از پشتیبانی هند از اسرائیل

«یاسین 105 » ؛بلای جان صهیونیست ها

سرقت کابل مخابرات ۶۰ هزار مشترک در خراسان رضوی

ماهانه500‌میلیون تومان هزینه جایگزینی کابل‌های سرقتی

سرلشکر صفوی: از طلب‌های چند میلیارد دلاری، یک میلیارد دلار به سفره مردم برسانیم