زادگاه فردوسی در مسیر آبادانی

ترسول – موفقی/ سامان دهی و آبادانی منطقه تاریخی توس روایتی دیرینه از پیچ و خم هایی است که باعث شده ارزش شگرف این منطقه آن طور که باید به چشم جهانیان نیاید و زیر رد پای برخی تعلل ها خاک بخورد، به طوری که عضو شورای شهر مشهد هم در این باره تاکید می کند که «شاید تنها بهانه ای که سر راه ثبت جهانی توس بوده، همین بحث طرح حفاظت از حریم بوده است.» روز بزرگداشت فردوسی حکیم بهانه ای شد تا به بررسی اقدامات در راستای سامان دهی منطقه تاریخی توس بپردازیم که در نتیجه آن سرپرست معاونت میراث فرهنگی استان از آماده شدن طرح ویژه عرصه تاریخی توس تا 6 ماه آینده خبر داد و رئیس کمیسیون ویژه توسعه و به‌سازی توس هم از افزایش 6 برابری اعتبار در نظر گرفته شده برای این منطقه خبر داد.

سرنوشت طرح تفصیلی و طرح حفاظت از حریم توس

اقدامات در زمینه سامان دهی و توسعه توس تاریخی را ابتدا از مجید طهوریان عسکری، رئیس کمیسیون ویژه توسعه و به سازی توس شورای شهر مشهد پیگیری می کنیم. وی در گفت و گو با «خراسان رضوی» ابتدا به طرح حفاظت از حریم توس اشاره می کند و می گوید: خوشبختانه در فروردین امسال قرارداد مشاور طرح حفاظت حریم توس بسته شد، این قرارداد 12 ماهه است و ان شاءا... تا فروردین 1403 مطالعات این مبحث جمع بندی و تحویل خواهد شد تا وارد مراحل وزارت راه و شهرسازی بشویم و با گرفتن مصوبه راه و شهرسازی بتوانیم اتفاقات بعدی را در این راستا رقم بزنیم. وی درباره سرنوشت طرح تفصیلی و طرح راهبردی توس نیز اظهار می کند: 25 آذر 1400 مصوبه طرح راهبردی توس را از وزارت گرفتیم، متناسب با این طرح راهبردی باید دو طرح تفصیلی نوشته شود که یکی طرح تفصیلی و دیگری طرح حفاظت از حریم است. طرح تفصیلی مربوط به جنوب کشف رود تا ابتدای بولوار شاهنامه می شود که قرارداد آن مهر سال گذشته بسته شده است و پیش بینی من این است که تا قبل از مهر امسال، طرح تفصیلی که آن هم قراردادی یک ساله داشته است، جمع بندی می شود و به شورای شهر می آید. در ادامه هم ما در شورا باید آن را به شورای عالی معماری و شهرسازی ارسال کنیم تا تصویب شود. طهوریان عسکری می افزاید: طرح حفاظت حریم هم مربوط به بخش شمالی کشف رود می شود و فروردین امسال کارفرمای آن که اداره کل راه و شهرسازی بوده است، قرارداد آن را ابلاغ کرده و ان شاءا... تا فروردین سال آینده جمع بندی می شود. این عضو شورای شهر مشهد درباره ثبت جهانی توس که به همین دو طرح وابسته است، می گوید: شاید تنها بهانه ای که سر راه ثبت جهانی توس بوده، همین بحث طرح حفاظت از حریم بود که تا فروردین آینده یا در نهایت تا آخر بهار 1403 جمع بندی خواهد شد و مقدمات ثبت جهانی را مجدد پیگیر می شویم.

برنامه مدیریت شهری برای آینده توس تاریخی

رئیس کمیسیون ویژه توسعه و به‌سازی توس شورای شهر مشهد همچنین در پاسخ به این سوال که برنامه های مدیریت شهری برای آینده توس چیست؟ می گوید: ثبت جهانی توس، مسئولیت میراث فرهنگی است و ما در شورای شهر در واقع به تحقق این موضوع کمک و در آن مشارکت می کنیم، اما در بخشی که مسئولیت خودمان است، اولا اعتباری که از آخرین سال شورای پنجم تحویل شده بود و امسال سال دوم شورای ششم هست، این اعتبار را از حدود 40 میلیارد تومان به 260 میلیارد تومان رساندیم؛ یعنی حدود 6 برابر. پروژه های مختلفی هم برای رونق و توسعه منطقه مدنظر داریم که ناظر به 4 کلید واژه مقام معظم رهبری در دست‌نوشته یادگاری ایشان در بازدید سال 1375 از محوطه تاریخی توس است. بخش مهمی از این موارد، بردن خدمات به داخل بافت های منطقه منفصل توس است، تا با توجه به این که در این سال ها مردم پاسبان اصلی این میراث بودند بتوانیم از آن‌ها تقدیر کنیم. وی ادامه می دهد: نکته دوم پرداخت به یک سری پروژه های پیشران در این منطقه است، از جمله پل سه راه شاهنامه برای شکستن ترافیک ورودی شاهنامه، احداث پارک 40 هکتاری به نام پردیس فردوسی، باغ مفاخر و احیا و نوسازی پل کشف‌رود و... .

آماده شدن طرح ویژه عرصه تاریخی توس تا 6 ماه دیگر

احسان زهره وندی، معاون میراث فرهنگی استان نیز در گفت و گو با «خراسان رضوی» درباره چگونگی روند طرح ویژه عرصه تاریخی توس با ذکر پیشینه ای از این موضوع می گوید: بعد از بازدید مقام معظم رهبری در سال 1375، توس در فهرست میراث ملی ثبت و طرح های متفاوتی از جمله طرح آمایش برای آن تهیه شد. برای تهیه طرح تفصیلی چند بار اقداماتی صورت گرفت اما طرح های موفقی نبود. در سال 86 از سوی وزارت میراث فرهنگی حریم مصوب آن ابلاغ شد که همه ملزم به رعایت آن بودند. وی می افزاید: طرح توس از سال 91 ذیل منطقه 12 شهرداری مشهد به محدوده شهری الحاق شد، قرار شد 3 هزار و 600 هکتار به مشهد به عنوان منطقه منفصل شهری الحاق شود، برای این میزان، طرح راهبردی تهیه و در وزارت میراث و شورای عالی بررسی و مصوب شد؛ فقط با این موضوع که این 3 هزار و 600 هکتار به حدود 1800 هکتار تقلیل پیدا کند. به این دلیل که جهاد کشاورزی یک سری از زمین ها را از آن جا حذف کرد. وی می افزاید: در طرح راهبردی 360 هکتار عرصه تاریخی که جزو این 1800 هکتار بود به عنوان پهنه فرهنگی-تاریخی مشخص و قرار شد برای آن طرح ویژه تهیه شود که تهیه این طرح ویژه به عهده اداره کل راه و شهرسازی است. زهره وندی درباره آخرین اقدامات صورت گرفته در این زمینه تصریح می کند: شرح خدمات ویژه را ما تهیه کردیم و به میراث فرهنگی فرستادیم و مصوب شد. دوباره به شورای عالی رفت و آن‌ها به اداره راه و شهرسازی استان ابلاغ کردند. خوشبختانه با پیگیری های انجام شده، فکر می کنم حدود دو تا سه هفته پیش قرارداد مشاور منعقد شد و ما به عنوان ناظر، دو جلسه هم با مشاور برگزار کرده ایم و کار دارد پیش می رود. فکر می کنم ظرف شش ماه آینده مشاور، طرح ویژه عرصه تاریخی توس را آماده کند. معاون میراث فرهنگی استان یادآور می شود: ساخت و سازهایی روی عرصه تاریخی بدون حساب و کتاب انجام می‌شود که ما همیشه به آن معترض بودیم. میراث فرهنگی و شهرداری باید جلوی این‌ها را بگیرند. همیشه خلأ طرح ویژه وجود داشت که امیدوار هستم این طرح ویژه به نقطه مشترکی برای میراث فرهنگی، راه و شهرسازی، شهرداری و به خصوص مردم تبدیل شود که تحقق پذیر باشد.

ضلع جنوبی طرح تفصیلی توس تا شهریور آماده می شود

حجت ا... شریعتمداری، شهردار منطقه 12 شهرداری مشهد نیز که توس به عنوان منطقه ای منفصل زیرمجموعه این منطقه قرار دارد، به «خراسان رضوی» می گوید: اساسی ترین نیاز منطقه منفصل شهری توس، تهیه و ابلاغ طرح تفصیلی است، معضل اساسی این است که طرح تفصیلی هنوز به ما ابلاغ نشده است. هم اکنون طرحی راهبردی داریم که بر اساس آن جلو می رویم و با توجه به پیگیری های شورای اسلامی شهر در دوره ششم و بنا به قولی که مشاور داده، طرح تفصیلی ضلع جنوبی این منطقه تا قبل از شهریور امسال آماده و مراحل ابلاغ آن طی خواهد شد. به واسطه حساسیتی که وجود دارد، مشاور برای طرح تفصیلی ضلع شمالی این منطقه زمان بیشتری خواسته است. وی در پاسخ به این سوال که طی امسال چه اقداماتی به منظور سامان دهی منطقه توس انجام شده است؟ می گوید: در محدوده منفصل شهری توس سه محله کلاته برفی، فردوسی و چهار برج را داریم که حدود 45 معبر و خیابان را در سال گذشته در این منطقه آسفالت و آماده سازی کردیم، مجموع این‌ها 65 هزار مترمربع می شود. این در حالی است که مجموع میزان آسفالت در سال‌های گذشته بیشتر از 10 هزار مترمربع نبوده است. وی می افزاید: در محله فردوسی اواخر سال گذشته با همکاری سازمان میراث فرهنگی یک پارک کودک در زمینی 800 متری با دو میلیارد تومان هزینه احداث کردیم، همچنین اقدام به به‌سازی چهار مسجد با اعتباری حدود 5 میلیارد تومان کردیم. شهردار منطقه 12 مشهد می گوید: طی امسال شورای اسلامی شهر و کمیسیون به‌سازی و توسعه توس حدود 260 میلیارد تومان اعتبار در آلبوم بودجه سال 1402 برای منطقه منفصل شهری توس مصوب کردند. شریعتمداری در ارائه جزئیات بیشتر ادامه می دهد: مطالعات سه راه فردوسی رو به اتمام و قرار است آن‌جا تقاطع غیر هم سطحی احداث شود که به روان سازی ترافیک منجر خواهد شد. در محله کلاته برفی نیز شورای اسلامی شهر 16 میلیارد تومان اعتبار در قالب طرح های زود بازده برای به‌سازی، جدول گذاری، آسفالت معابر و... طی امسال مصوب کرده است. در محله چهار برج نیز شورای اسلامی شهر 16 میلیارد دیگر در قالب طرح های بازآفرینی اعتبار درنظر گرفته و همان طرح ها را در این محله نیز انجام خواهیم داد. همچنین یک مرکز رویش محله در محله چهار برج طی امسال احداث خواهیم کرد. 15 میلیارد دیگر بابت احداث یک مجموعه ورزشی در آلبوم بودجه مصوب شده که زمین آن را اهالی هبه کرده اند. مطالعات نهایی این مجموعه انجام شده است و فقط یک مسئله با اداره ثبت بابت دریافت اسناد آن داریم، اما کلنگ‌اش امسال زده می شود و مسئله خاصی نداریم. وی اظهار می کند: برای محله فردوسی 16 میلیارد تومان در قالب طرح های زود بازده مصوب شده است. علاوه بر این شاهد کلنگ زنی بوستان پردیس که حدود 40 هکتار است، در این منطقه خواهیم بود. شریعتمداری با اشاره به احداث پارک و بوستان های دیگر در این منطقه بیان کرد: در مجموع امسال 41 هکتار بوستان و پارک در این منطقه احداث خواهیم کرد.